โรงพยาบาลสงฆ์เป็นโรงพยาบาลสำหรับพระสงฆ์แห่งเดียวในโลก สร้างขึ้นโดยความดำริของ จอมพล ป. พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรี เปิดให้บริการเมื่อวันพุธที่ ๒๑ กุมภาพันธ์ พ.ศ.  ๒๔๙๓ เป็นเวลากว่า ๖๒ ปี ที่โรงพยาบาลสงฆ์เปิดให้บริการ ทั้งนี้วัตถุประสงค์ของการสร้างโรงพยาบาลสงฆ์เพื่อให้บริการด้านการรักษาพยาบาลแก่พระภิกษุ สามเณรอาพาธทั่วประเทศ โดยไม่คิดค่าใช้จ่าย  และเพื่อหลีกเลี่ยงความไม่เหมาะสมในการที่พระภิกษุ-สามเณรอาพาธจะต้องเข้าคิวหรือเข้าแถวรอรับการรักษาพยาบาลร่วมกับฆราวาส เนื่องจากพระภิกษุ-สามเณรมีวัตรปฏิบัติแตกต่างจากฆราวาส และต้องประพฤติตามหลักแห่งพระวินัยนิยมบรมพุทธานุญาตในสมัยก่อน  เพื่อให้เหมาะสมในทางพระวินัย  และเพื่อสนองพุทธพจน์ขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ว่า “โย ภิกฺขเว มํ อุปฎฺฐเหยฺย โส คิลานํ อุปฎฺฐเหยฺย” แปลว่า “ผู้ใดปรารถนาอุปัฎฐากเราตถาคต ผู้นั้นพึงอุปัฎฐากภิกษุไข้เถิด”

ปัจจุบันโรงพยาบาลสงฆ์ มีเตียงผู้ป่วยในจำนวน ๒๗๘ เตียง โดยให้บริการผู้ป่วยใน ปีละ ๕,๐๐๐ ราย ผู้ป่วยนอกปีละ ๘๐,๐๐๐ ราย โดยให้บริการส่งเสริมสุขภาพในพระภิกษุ-สามเณร การป้องกันโรคและให้การรักษาโรคเฉพาะทาง อาทิ ทางจักษุ  ศัลยกรรมทางเดินปัสสาวะ และเป็นสถานที่ให้การรักษาในระดับตติยภูมิทางด้านพระภิกษุ-สามเณรอาพาธ ดังแสดงในตาราง

เพื่อเปิดโอกาสให้ท่านเจ้าภาพผู้มีจิตศรัทธาได้ร่วมกันจรรโลงไว้ซึ่งพระพุทธศาสนา และเพื่อการหาเงินสมทบทุนไว้ดูแลรักษา พระภิกษุ-สามเณรอาพาธ โดยให้บริการแก่ท่านสาธุชนทั่วไปร่วมทำบุญ บริจาค โดยที่ไม่ต้องแจ้งความประสงค์ไว้ล่วงหน้า เช่น การบริจาคเป็นค่าใช้จ่ายต่าง ๆ อาทิ บริจาคค่าภัตตาหาร ค่ายาและเวชภัณฑ์ ค่าโลหิต บริจาคค่าน้ำ ค่าไฟ และบริจาคบำรุงทั่วไป และการทำบุญ เนื่องในโอกาสต่าง ๆ เช่น

• การทำบุญเลี้ยงรุ่น
• การทำบุญวันเกษียณอายุ
• การทำบุญครบรอบวันเกิด
• การทำบุญครบรอบวันแต่งงาน
• การทำบุญบังสุกุล
• การทำบุญสะเดาะเคราะห์
• พิธีมงคลสมรส

พระพุทธเจ้าทรงตรัสว่า: “โย ภิกฺขเว มํ อุปฏฺฐเหยฺย โส คิลานํ อุปฏฺฐเหยฺย”
"ผู้ใดปราถนาจะอุปปัฏฐากเราตถาคต ผู้นั้นพึงรักษาภิกษุป่วยไข้"

การให้การพยาบาลหรือบำบัดโรคภัยไข้เจ็บของพระสงฆ์ เท่ากับการได้อุปัฏฐากพระพุทธองค์เลยทีเดียวตามความเชื่อผู้คนส่วนมากแล้วมีความเชื่อและศรัทธาว่า  " ถ้าหากผู้ใดที่ได้ถวายอาหารหรือสิ่งของต่อพระพุทธเจ้า ไม่ว่าจะเป็นพระปัจเจกพุทธเจ้า หรือ พระสัมมาสัมพุทธเจ้า บุญที่เกิดจากการถวายทานนั้น มีอานิสสงส์มากจริงๆ ถึงขนาดผู้นั้นตั้งจิตอธิษฐาน ขอให้ได้เป็นสาวก หรือ อัครสาวก หรือ ปราถนาพุทธภูมิ ก็ได้สมดังใจปรารถนาเลย"
ตามพระพุทธดำรัสที่กล่าวมาข้างต้นนั้น การที่เราดูแลช่วยเหลือปรนนิบัติต่อพระภิกษุผู้อาพาธ เท่ากับว่าเราได้สร้างกุศลต่อพระพุทธองค์โดยตรงเลยทีเดียว ดังนี้ ผลบุญมหาศาลจักบังเกิดขึ้นแก่เราผู้ได้ปรนนิบัติอุปัฏฐากพระภิกษุสงฆ์ผู้อาพาธ เปรียบเสมือนเราได้ถวายทานต่อพระพุทธเจ้านั่นเอง
ดังนั้น การที่เรามีโอกาสหรือตั้งใจที่จะปรนนิบัติดูแลช่วยเหลือพระภิกษุสงฆ์ที่ป่วยไข้ อาพาธ แล้วเราน้อมจิตของเราระลึกถึงองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า จะส่งผลต่อจิตใจอันเป็นกุศลเป็นอย่างมาก และอานิสงส์ดังกล่าวนั้น บุญจากการอุปัฏฐากพระพุทธองค์ย่อมมีกำลังกุศลมหาศาล หากตั้งจิตอธิษฐานว่า ขอให้เราเจริญในธรรมในพระศาสนาของพระพุทธองค์แล้ว กำลังแห่งความตั้งใจนั้นก็ย่อมมีมากมาย และส่งผลให้เราก้าวหน้าในธรรม มีพละและอินทรีย์ เพื่อความหลุดพ้นในโอกาสภายหน้าได้เป็นแน่แท้ เหตุดังนั้น พวกเราอย่ามัวประมาทอยู่เลย พึงกระทำมหากุศลดังกล่าวให้เกิดขึ้นแก่ตัวเอง ครอบครัว และสหธรรมิกของเราโดยพลัน ฯ

อานิสงส์การบริจาคเงินบำรุงพระภิกษุ-สามเณรอาพาธ

• ชื่อว่าเสมือนอุปัฏฐากพระพุทธเจ้า ดังพระพุทธพจน์ที่ว่า "ผู้ใดต้องการอุปัฏฐากเราตถาคต ผู้นั้นจงไปอุปัฏฐากภิกษุไข้เถิด" 
• อกุศลกรรมในอดีตชาติ จะเปลี่ยนจากหนักเป็นเบา จากเบาเป็นสูญ ถือเป็นการสะเดาะเคราะห์อย่างหนึ่งได้ 
• เจ้ากรรมนายเวรในอดีตชาติ เมื่อได้รับส่วนบุญนี้จะเลิกจองเวรจองกรรม ช่วยให้พ้นเวรพ้นกรรม 
• สิ่งศักดิ์สิทธิ์คุ้มครอง เทวดารักษา สรรพวิญญาณเมตตาปราณี 
• เหล่าวิญญาณร้ายไม่อาจเบียดเบียนบีฑาได้ 
• จิตใจสงบร่มเย็น ปวงภัยไม่เกิด ฝันร้ายไม่มี มีสง่าราศีผ่องใส สุขภาพเเข็งเเรง กิจการงานเป็นมงคล แก่ตัว อายุยืนยาว ไม่เจ็บไข้ได้ป่วย 
• คุณธรรมเจริญมั่นคง ปฏิบัติธรรมก้าวหน้า ปัญญาเกิด 
• ไม่พลัดพรากจากคนรัก ของรัก ก่อนเวลาอันควร 
• ชื่อว่าได้อุปถัมภ์บำรุงพระพุทธศาสนาให้มั่นคง ยั่งยืน 
• ถือเป็นการทำสังฆทานอย่างหนึ่ง เพราะเป็นการถวายการอุปัฏฐากบำรุงแก่พระภิกษุสงฆ์จำนวนมาก 
• จะไม่ไร้ญาติขาดมิตร เวลาแก่ เวลาเจ็บไข้ได้ป่วยจะมีคนคอยดูเเล ไม่ถูกทอดทิ้งให้อยู่คนเดียว 
• มีเดชบารมีมาก มียศวาสนา เป็นใหญ่เป็นโต ไม่มีใครข่มขี่เบียดเบียนได้ 
• จะเป็นที่รักแก่คนทั้งปวง ไปที่ใดจะมีผู้คอยช่วยเหลือเกื้อหนุน ไม่ถูกปล่อยให้ขัดข้องในเรื่องทั้งปวง 
• จะมีสมบัติมาก และสมบัติจะไม่ถูกทำลายโดยราชภัย โจรภัย อัคคีภัย อุทกภัย วาตภัย ฯลฯ 
• จะได้พบพระอริยสงฆ์ ได้พบพระอรหันต์ ได้พบพระดี ได้พบพระเครื่องพระบูชาที่มีความศักดิ์สิทธิ์ ไม่เจอพระปลอม ไม่เจอพระเก๊ พระทุศีล 
• จะได้ฟังธรรมจากพระอริยเจ้า และเข้าถึงธรรมได้โดยง่ายดาย 
• จะได้เจอครูบาอาจารย์และเพื่อนที่ทรงคุณธรรม 
• ด้วยบุญที่อุปัฏฐากภิกษุอาพาธนี้จะเป็นปัจจัยแก่สวรรค์และนิพพาน 
• ด้วยบุญที่อุปัฏฐากภิกษุอาพาธนี้ สามารถอธิษฐานให้เป็นปัจจัยแก่การบรรลุเป็นพระมหาสาวก พระอัครสาวก พระปัจเจกพุทธเจ้า และพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ในอนาคตกาลได้